Awards: Construction de logements collectifs

De Korenbloem is een innovatief woningproject voor kwetsbare bewoners in Kortrijk.

Het project biedt nieuwe co-housingmodellen voor jongeren met vroeg beginnende dementie en ouderen met een beroerte-gerelateerde handicap en somatische symptoomstoornis, en combineert dit met een gedeelde sociale infrastructuur en verschillende ruimtes die open gesteld kunnen worden voor de buurt.

Het project herbestemt een historische villa en breidt deze uit met een nieuw woongebouw dat een verbinding creëert tussen de bestaande buurt en een centraal gelegen landschapspark, midden in een stadsblok aan de rand van Kortrijk.
Met dit project bevorderen we de sociale integratie van kwetsbare collectieven en onderzoeken we ruimtelijke strategieën voor innovatieve co-housing die als model kunnen dienen voor andere projecten.

Het project brengt verschillende woontypologieën en voorzieningen samen in een historische villa en een bijzondere nieuwbouw. De neoklassieke villa werd grondig gerenoveerd tot een gebouw voor collectieve dagbesteding en buurtactiviteiten. Het park centraal in het bouwblok wordt zo sociaal geactiveerd. Het nieuwe gebouw bevat 4 co-housing appartementen voor telkens 8 bewoners, 4 kleine flats en opnieuw ruimtes voor dagbesteding. Dit gebouw bestaat uit vier getrapte volumes, vergelijkbaar in schaal met de villa, die bemiddelen tussen de straat en de landschapstuin.

Het project begeleidt een nieuwe route tussen de straat en het park, en opent zo het hart van het bouwblok naar de buurt. De villa inspireerde het ontwerp van de nieuwbouw die elementen ontleent van klassieke 'tuin-structuren' zoals pergola’s, luifels en tuinkamers. Betonnen lijnelementen variëren in diepte rondom het gebouw en creëren luifels en terrassen die beschutting bieden voor de bewoners. De historische villa en het nieuwe gebouw staan, als in een tweeluik, naast elkaar, en worden verbonden door een nieuwe tuinkamer die een directe verbinding tussen de woningen en de collectieve ruimtes maakt.

De Covid-crisis heeft op een pijnlijke manier duidelijk gemaakt dat de ruimtelijke kwaliteit van vele woonzorgvoorzieningen niet afdoende was om mensen in isolement een kwalitatief kader te bieden waarin men zowel fysiek als mentaal gezond kan leven. Dit komt omdat de woonkwaliteit van deze gebouwen in het verleden ondergeschikt was aan de organisatie van efficiënte zorg. Toch zijn deze voorzieningen plekken waar mensen in eerste instantie ‘wonen’. Wij willen het maatschappijbeeld verschuiven en de voorzieningen voor deze kwetsbare groepen eerst en vooral als een ‘woon’-project zien; een woonproject waarin de woonbehoeftes van de bewoner centraal staan en waarin het contact met de maatschappij behouden blijft.

De Korenbloem is in eerste instantie is een woonproject waarin verschillende co-housingmodellen zijn geïntegreerd. Elk appartement voor 8 bewoners is opgezet rond gemeenschappelijke leefruimtes waarin verschillende plekken zijn vormgegeven die, samen met de voorzieningen in de villa, een nieuw model voor ‘thuis’ maken; een thuis als een ‘netwerk van kleine werelden’. Het is een woonproject dat inzet op multifunctioneel ruimtegebruik en zodoende ook sociale doelstellingen kan vervullen. Het is een woonproject dat inzet op het toegankelijk maken van groene plekken in de buurt. Het is een woonproject dat op verschillende manieren antwoord biedt op de grote vraagstukken van deze tijd en als voorbeeld kan dienen voor woonmodellen in andere sectoren. Is dat geen Award waard?

De ruime terrassen en luifels worden ondersteund door ranke betonnen kolommen, die door hun gezuurde oppervlakte het witte aggregaat en zwart zand in een terrazzo-effect onthullen. Ze creëren een ritmische gevel langs de nieuwe route naar de tuin. In de loop van de tijd zullen klimplanten hun weg vinden langs de balkonstructuur om een weelderig groen kader te creëren voor de bewoners.

Refererend naar de gearticuleerde stucwerk-details die de gevels van de villa sieren zijn de ramen in het nieuwe gebouw subtiel omlijst. De muren zijn afgewerkt met stucwerk met een fijn verticaal motief wat een zinderende diepte geeft aan de gevel. Dit project is het eerste project in België waar deze techniek is toegepast. De tuinkamer is gebaseerd op het concept van de historische ‘folie’en leest als een caleidoscopisch paviljoentje in het park. Opgebouwd als een exo-skelet dat ingeklemd zit tussen de villa en de nieuwbouw, maakt het een plek waar de minder-mobiele bewoners vanuit de comfortabele en veilige omgeving van het huis rechtstreeks kunnen genieten van de tuin.

Het project De Korenbloem beantwoordt aan verschillende van de ‘duurzame ontwikkelingsdoelstellingen’ van de Verenigde Naties en combineert strategieën om ruimtelijke, sociale, ecologische en economische vraagstukken te beantwoorden in één project. Het project zet in op sociale duurzaamheid door co-housing met buurt- en zorgfuncties te combineren. Hergebruik van erfgoed maakt het project ruimtelijk circulair. Een precieze analyse van de bomen in de bestaande tuin was instrumenteel bij de inplanting van het gebouw. Het park werd heropgewaardeerd met de aanplanting van nieuwe bomen wat de leefkwaliteit van de buurt opkrikt. Nieuwe tuinen en de centrale vijver die dienstdoet als infiltratievoorziening verhogen de bio-diversiteit en helpen mee om het hitte-eilandeffect in de wijk te verminderen. Buitenzonnewering (actief dmv uitvalschermen en passief dmv terrassen) en een inerte draagstructuur zorgen voor een aangenaam binnenklimaat. Warmtepompen en zonnepanelen zijn de basis van het techniekenpakket. De architectuur van het project erkent de historische identiteit van de plek en interpreteert deze in een hedendaags gebouw dat ten dienste staat van haar bewoners en de buurt.