Awards: Mixed Use

Elk project heeft zijn eigen specifieke randvoorwaarden. In dit project waren ze zeer duidelijk gedefinieerd, op basis van het masterplan van O.M.A. en de ambities van sogent. De combinatie van een klein perceel, een grote vraag naar specifieke buitenruimtes en het concept van de brede school was bepalend voor het ontwerp.
Om optimaal aan al deze vragen te voldoen, neemt het project het hele perceel en de maximale bouwhoogte in. Eén deel bestaat uit een uiterst compact bouwvolume, het andere deel uit een groene buitenkamer waarin alle buitenruimtes zijn samengebracht.
De stapeling van het programma is niet enkel een antwoord op de randvoorwaarden, maar voegt ook onverwachte kwaliteiten toe. De openheid naar de buurt, de integratie van groen, de specifieke zichten naar en vanuit het gebouw, de sporthal die als een baken de bovenste verdieping inneemt en de flexibel inzetbare ruimtes maken dat dit gebouw zich makkelijk laat toe-eigenen door gebruikers en buurtbewoners.
Het gegalvaniseerde staalskelet vormt het verbindend element binnen de twee-eenheid. Aan de kant van de groene kamer is het een dragende structuur voor de opgehangen vloeren en trappen en een frame waaraan een inox draadnet opgespannen wordt. Aan de andere kant wordt het een kapstok voor de buitenschil van het gebouw en voor zonweringen. Het geeft een geleding aan het gebouw en het markeert de indeling van de gevels in verschillende materialen: glas, polycarbonaat en aluminium lamellen.

De stapeling van binnen- en buitenruimtes op een perceel, dat strikt genomen te klein is voor het gevraagde programma, maakt het gebouw extreem ruimte-efficiënt. Het project werd hiervoor door het Departement Omgeving geselecteerd als voorbeeldproject Ruimtelijk Rendement.
De mix van functies is bovendien zeer bepalend voor de kwaliteit van het project. Melopee is meer stad dan gebouw. Eén openbaar pad loopt letterlijk dwars door het project. Het gebouw is zeer open en transparant. De school en de sporthal tonen zich aan de stad en de kinderen maken deel uit van de stad. Maar dit is meer dan een visuele verbinding. Het gebouw opent zich ook letterlijk naar de stad, volgens het principe van de "Brede School".
De structuur van het gebouw maakt een goede zonering van de verschillende functies mogelijk. Het gebouw heeft vijf verdiepingen. De kleuterschool bevindt zich op de begane grond. Op de eerste verdieping bevinden zich de naschoolse opvang, de kleuterschool en de cafetaria. De basisschool bevindt zich op de tweede verdieping, rond de dubbelhoge cafetaria. In het hart van het gebouw leidt een brede trap vanuit de entreehal naar deze verdiepingen. De trap kan ook dienst doen als tribune. Op de derde verdieping bevindt zich de sporthal, die eigenlijk over twee verdiepingen is verdeeld. De bar op de bovenste verdieping kijkt uit op het sportveld. Een sportkooi staat in verbinding met het aangrenzende openbare park, waardoor het altijd toegankelijk is.
De open staalconstructie, die de stapeling van buitenruimtes mogelijk maakt, zorgt eveneens voor een bijkomende verticale circulatie, die directe en onafhankelijke toegang geeft tot delen van de school en ook tot een openlucht sportveld op de bovenste verdieping. Deuren met automatische sloten maken het mogelijk alleen de openbare delen van het gebouw toegankelijk te maken, hetzij tijdens de openingsuren, hetzij tijdens het weekend of de schoolvakanties. Deze hoge mate van flexibiliteit maakt het gebouw niet enkel ruimte-efficiënt, maar ook tijdsefficiënt. Terwijl een klassiek schoolgebouw in het weekend en tijdens schoolvakanties meestal leeg staat, kan dit gebouw intensief door buurtbewoners en organisaties worden gebruikt.
Omwille van de weldoordachte visie is het Stadsgebouw geselecteerd als een voorbeeldproject voor multifunctionele scholenbouw door het Agentschap voor Infrastructuur in het Onderwijs.

In de opdrachtomschrijving werden groene en avontuurlijke speelplaatsen gevraagd. Door de beperkte oppervlakte van het perceel was een creatieve benadering nodig. Groen en avontuur maken onlosmakelijk deel uit van het gebouw. Niet enkel de speelplaatsen zijn gestapeld, ook voor het groen werd de hoogte opgezocht. De gevels van de staalstructuur worden overgroeid door grondgebonden klimplanten. De soorten werden nauwkeurig geselecteerd op basis van verschillende criteria (klimhoogte tot 20 meter, niet-zelfhechtende planten en niet-giftige planten)… De planten worden geïrrigeerd met regenwater dat opgevangen wordt op de daken en de speelplaatsen. Er is ook een hangende moestuin voorzien, waar de kinderen van de school zelf groenten kweken.
Doorheen de hangende moestuin kronkelt een pad dat verschillende delen van de speelplaatsen verbindt. De moestuin is een van de vele speel-elementen die geïntegreerd zijn in het project. Er is ook een stalen spiraal waarin kinderen zich kunnen verstoppen, een hellend vlak met klimtouwen, een kinderparlement, een klimmuur, een zandbak, glijbanen en een rotstuin.
Groen en avontuur is niet zomaar een toevoeging aan het gebouw, maar maakt integraal deel uit van het concept.

Naast het energieconcept (zie 6) en de doordachte stapeling van het programma (zie 3), ligt de innovatie van dit project ook in het materiaalgebruik dat hieruit voortvloeit.
De open pergolaconstructie moest licht en transparant zijn. Een samenwerkende structuur van stalen balken en kolommen en ter plaatse gestorte slanke betonnen vloerplaten maakte dat mogelijk. De verschillende elementen zijn in atelier gelast en gegalvaniseerd en vervolgens ter plaatse met bouten aan elkaar bevestigd. Net als bij de betonstructuur van het hoofdgebouw zorgen nauwkeurige detaillering en uitvoering ervoor dat de staalstructuur geen verdere afwerking behoeft. De ruwbouwstructuur is meteen het afgewerkte gebouw.
De buitenstructuur wordt begroeid met vegetatie die langs een stalen gaas klimt, waarin enkele grote 'ramen' zijn uitgesneden om de visuele verbinding met het stadscentrum te behouden. De staalstructuur omhult ook het hoofdgebouw, waardoor de twee delen van het gebouw visueel met elkaar worden verbonden. Tegelijkertijd functioneert dit stalen exoskelet als een raster dat ingevuld wordt met verschillende materialen naar gelang de ruimtes die erachter liggen.
Het hoofdgebouw heeft een betonnen structuur die grotendeels zichtbaar blijft. Dit geeft het gebouw een hoge thermische inertie, waardoor temperatuurpieken worden afgevlakt. Hierdoor kan het gebouw op lage temperatuur verwarmd worden, en is er geen actieve koeling nodig.

Voor de verwarming sluit het Stadsgebouw aan op het systeem van energievoorziening dat ook voor het omliggende woonprojecten gebruikt wordt. Een derde van de warmtebehoefte wordt voorzien op basis van gft-resten en afvalwater. De overige warmte zal van een naburig bedrijf komen. De technologie daarvoor heet Zawent.
Het gebouw is goed geïsoleerd en biedt het juiste evenwicht tussen thermische isolatie, daglicht en warmteregeling. Dit werd vooraf getest dankzij dynamische simulaties. Een combinatie van zonwering op alle niet op het noorden gerichte ramen, adiabatische koeling en een betonstructuur met hoge inertie, zorgt ervoor dat er geen actieve, energieverslindende koeling nodig is.
Het dak heeft fotovoltaïsche panelen en is eveneens een groendak, en vormt zo om een extra buffer voor de afvoer van regenwater en voor oververhitting in de zomer.
Typisch voor schoolgebouwen is het grote verschil in bezetting afhankelijk van het tijdstip van de dag en de tijd van het jaar. De keuze voor een intelligent, vraaggestuurd ventilatiesysteem D zorgt voor een perfecte afstemming op de behoeften en bezettingsgraad van de school. Deze systemen zijn niet alleen energie-efficiënt, maar dragen ook bij tot een gezondere en comfortabelere werk- en leeromgeving, wat een groot voordeel heeft voor de productiviteit en concentratie van de kinderen en het onderwijzend personeel.
Het project heeft het Passivhaus certificaat behaald.