Awards: Groepswoningbouw

Dit project voor zestien sociale woningen in Lo vertrekt vanuit de ambitie om het specifieke streekgebonden karakter te behouden door in te zetten op een architectuur die gegroeid is vanuit een eigentijdse interpretatie van de aanwezige (woon)typologieën en een doordachte inplanting. In de dunst bevolkte gemeente van Vlaanderen, die gekenmerkt wordt door een pittoreske potpourri van Vlaamse baksteenarchitectuur, middeleeuwse gebouwen en een weids polderlandschap, getuigt dit project hoe verdichting en een dorps karakter hand in hand kunnen gaan. Met de twee-onder-een-kap woningen, de genereuze portieken en de kunstintegratie door Dirk Zoete koos de bouwheer voor een opvallend ontwerp en voor een uitstraling die de band met het historische Lo heel expliciet in de verf zet.

De zestien woningen worden geschakeld tot een semi-aaneengesloten bebouwing. De alternatie van ‘villa's’ in landelijke stijl, die telkens twee woningen herbergen, met lagere annexen zorgt voor een gevarieerd straatprofiel dat ook de nodige beschutting biedt. Zo ontstaat een eigentijdse interpretatie van de West-Vlaamse landelijke woning met mansardedak. Bovendien houdt deze maat het midden tussen de kleine korrel van de dorpse kern en de grovere korrel van de verder geplande uitbreidingen. Door de randen van de kavels te bebouwen ontstaat een schil die publiek en privaat duidelijk van elkaar scheidt.
Eenvoudige materialen en gevelopeningen respecteren en benadrukken de landelijke omgeving. Een gele gevelsteen als verwijzing naar de dorpskern waar deze noeste steen zeer typisch is in het straatbeeld in combinatie met natuurzinken daken die zorgen voor een hedendaagse toets. Tot slot beschikken de inkomportalen over een bescheiden grandeur. Aan de binnensteeg vormt een betonnen luifeltje een uitnodigend gebaar naar gezin en gast. Aan de straat zijn de voordeuren per twee gebundeld in een boogvormige portiek met zuil die beschouwd kan worden als een objet trouvé van het oud stadhuis.

Het project getuigt van een vernuftige verdichting binnen een historische kern die inzet op een vermenging met de context enerzijds, maar anderzijds ook tijdsbestendigheid met zich meedraagt.

Om dit te bereiken werden beeldbepalende gebouwen uit het dorp en streekgebonden typologiën onderzocht, getransformeerd en verwerkt in het project. Elementen, de ‘as founds’ zoals de hoekkolom en de boogvorm in het metselwerk werd overgenomen van de inkomportaal van het vroegere stadhuis. De grillige schakkering van okerkleurige tinten gevelmetselwerk refereert naar de grilligheid in het metselwerk van de kerk en de dakvorm met twee woningen onder één kap is een eigentijdse interpretatie van de West-Vlaamse landelijke woning met mansardedak, een typologie die veelvuldig voorkomt in de Westhoek.

Het betrekken van een kunstenaar vanaf het prille begin van het ontwerpproces is een echte out-of-the-boxaanpak. De samenkomst van gebouw en kunstwerk is als een vinger die de passanten erop wijst dat hier een schoonheid verborgen ligt waaraan ze anders blindelings voorbij zouden gaan. Een ware integratie bestaat erin het gebouw tot kunstwerk te verheffen zodat sculptuur en architectuur één worden. Dat is een genereus gebaar naar de omgeving. Gezien het belang van de hoeken aan de straat werd ervoor gekozen om de zuilen aan de inkomportalen te laten uitwerken door Dirk Zoete, een kunstenaar uit Gent wiens roots wortelen in Alveringem, een dorp gelegen naast Lo.

Zoals eerder vermeld respecteren en benadrukken eenvoudige materialen en gevelopeningen de landelijke omgeving. Het opvallendste element van het project zijn uiteraard de inkomportalen met de betonnen zuilen voorzien door Dirk Zoete.
Deze boogportalen aan de woningen verwijzen naar de kolommen van het oude stadhuis. Dirk Zoete voegde er ruwe, grijze betonnen schijven aan toe: elementen voor toe-eigening voor de bewoners.

De kunstenaar vertelt verder: “Dit gegeven van de menselijke verhoudingen was ook belangrijk bij het ontwerpen van de kunstwerken op de site. De kolommen bij de woningen zijn voor mij dan ook een soort van menselijke personages, of primitieve betonnen reuzen die de centrale punten van het gebouw ondersteunen. De zuilen zijn geconstrueerd uit op elkaar gestapelde betonnen fragmenten, vertrokken van vormen als cilinders, emmers, bloempotten, schijven… De ruwe betonnen onderdelen zijn gestapeld op een eenvoudige manier, zoals stenen die op elkaar gezet worden tot ze omvallen. Hier en daar zijn lijnen en /of „tekens” in het beton uitgespaard die de verschillende onderdelen van de kolommen met elkaar verbinden.“

Het was voor het ontwerpteam een hoofdzaak om de voorwaarden in relatie tot duurzaamheid niet als een beperking, maar als een inspiratie te zien voor het ontwerpproces. Ook de juiste inbedding in een historische context is duurzaamheid. De inplanting van de woningen, hun vorm en compactheid zijn ontstaan vanuit dit basisbesef. Al te vaak wordt duurzaamheid gekoppeld aan technische oplossingen een hoog kostenplaatje. Dit impliceert dat bescheiden bouwen leidt tot een compromis op het vlak van degelijkheid en duurzaamheid. Hier nemen we een houding aan waar energiebewust zijn in alle fasen van het bouwproces een afwegingskader vormt.Gezond verstand blijft primeren.Daarom gaat onze voorkeur steeds uit naar low-tech oplossingen, zeker voor dit sociaal woonproject met haar specifieke doelgroep.
Het project getuigt dus van goede oriëntatie, een hoge graad van compactheid, degelijke isolatie, een juist ventilatiesysteem en bijzondere aandacht voor luchtdichtheid bij de uitwerking van de details. Er wordt gekozen voor gekende en gangbare technieken. Binnen een luchtdichte, goed geïsoleerde schil zorgt dit voor voldoende warmte op de verdiepingen zonder extra verwarmingstoestellen.