Awards: Herbestemming

De in 1846 opgericht zaal De Harmonie was in de loop der jaren een volledig introvert gebouw geworden. Met de renovatie is het ensemble opnieuw in dialoog met het omliggend park. Het bestaande complex is op een natuurlijk wijze verder ontwikkeld. De voormalige concertzaal is volledig gerestaureerd en doet dienst als districtshuis. Het oorspronkelijke classicistische idee is verder uitgewerkt in het interieur. Terrazzo-elementen worden gecombineerd met het historische plafond. De zaal is akoestisch verbeterd en kan kleinschalige evenementen huisvesten. Het vaste meubilair is speciaal gemaakt van eikenhout en biedt flexibiliteit t.b.v. het huisvesten van publiek evenementen. Loketten zijn volledig afsluitbaar en enkele inrichtingselementen zijn verplaatsbaar. Het 19e eeuw gebouwencomplex is nu bruikbaar voor de behoeften van de 21e eeuw.

Het oorspronkelijke project op de huidige locatie was het resultaat van een architectuurwedstrijd die in 1844 werd gewonnen. Na slechts twee jaar van planning en bouw werden de concertzaal en de grote landschapstuin in 1846 in gebruik genomen. Na een bewogen geschiedenis werd het gebouw in 1977-1979 omgebouwd tot een fuifzaal. Het resterende historische interieur verdween achter een verlaagd plafonds of werd afgebroken, het schrijnwerk werd dichtgezet en daarmee verdween de vloeiende relatie met de buitenruimte. De open oproep in 2010 bood de gelegenheid voor een fundamentele herbezinning op het meer dan 170 jaar oude ensemble. Enerzijds moest worden bepaald in welke mate en hoe het monumentale ensemble gerestaureerd moest worden. Anderzijds moest een veelheid van functionele, sociale en ecologische wensen in het ontwerp worden geïntegreerd om de bestaande structuren aan de nieuwe behoeften aan te passen. Het project gaat over de herinrichting van het historische park, de restauratie van de Peter Benoitfontein en de activering van het geheel en de herbestemming van de concertzaal tot een nieuw districtshuis en stadsloket waar kleinschalige evenementen kunnen plaats vinden.

De Harmonie is een complex stedelijk herontwikkelingsproject, een nieuwe openbare ruimte en stedelijke infrastructuur die de behoeften van de burgers zo goed mogelijk bedient. Het park is nu een intensief gebruikte groene oase voor allerlei sociale activiteiten geworden. De renovatie van De Harmonie tracht om het oorspronkelijke classicistische karakter van de concertzaal weer zichtbaar te maken. Hiervoor werd een luifel uit 1890 afgebroken, en de verdwenen balustrades op het dak in vereenvoudigde vorm gereconstrueerd. De shingles van de gevel werden vervangen door pleisterwerk. Het hoofdvolume is nu weer een eenheid en de volumestructuur van het gebouw duidelijker. De gevel krijgt een geabstraheerde neoklassieke herinterpretatie met 4 meter hoge dubbele houten deuren, alle borstbeelden zorgvuldig schoongemaakt en verloren gegane ornamenten gereconstrueerd. Het kleurenschema is classicistisch. Om de voor het project beschikbare gebouwen tot een nieuw organisme te verbinden, werd eerst gezocht naar een zinvolle globale organisatie van het nieuwe complex. De toegangsstructuur aan de noordzijde verbindt alle functionele ruimten doeltreffend met elkaar. Deze nieuwe west-oost as maakt het mogelijk het historische complex op te delen in zeer verschillende functionele zones (café, verschillende soorten kantoren en vergaderzalen) en heeft de basis gelegd voor een hoogwaardige restauratie van het geheel.

Er werd zowel een beroep gedaan op traditionele ambachtelijke technieken als zeer vooruitstrevende uitzet. Om de klassieke uitstraling van het gebouw te behouden werden traditionele, ambachtelijke technieken ingezet. Historisch hoogwaardig stucwerk is liefdevol hersteld. Hoogwaardig houten schrijnwerk in de vorm van 4 m hoge deuren is gebruikt. De 800m²-grote hoofdzaal is voorzien van een naadloze terrazzo vloer. Hedendaagse hightech producten zijn ook ingezet, zoals de jumbobeglazing van 6x3 m t.p.v. de nieuwbouw, de structural glazing en de 4 m hoge voorzetramen. Gepolijste prefab, terrazzo elementen zijn toegepast als bekleding van de kolommen, evenals een klankaster en zitbanken rondom de hoofdzaal. Tenslotte is het houten interieur speciaal ontworpen met gebruik van eiken 3-lagenplaten. De benodigde technieken zijn zoveel mogelijk geïntegreerd in het historische, ruimtelijke concept. De hoofdzaal is voorzien van vloerverwarming en koeling, de ventilatie gaat zoveel mogelijk op in het bestaande stucwerk, de rookwarmte-afvoer zit verstopt en het akoestisch klimaat is onzichtbaar verbeterd evenals de zaalverlichting en theatertechnieken.

De restauratie van De Harmonie is begonnen met een ingrijpende asbestsanering. Zo veel mogelijk historisch bouwmassa werd opnieuw gebruikt, om de CO2- uitstoot te verminderen. De herschikking van de functies binnen het ensemble heeft de compactheid van het geheel verhoogd en resulteert in een gereduceerd thermisch oppervlak. De hoogte van de ruimtes in de zijvleugels is gebruikt om demontabele insteekverdiepingen te realiseren. Het gebruiksoppervlak binnen dezelfde volumen word hierdoor verhoogd. In de hoofdruimtes werden juist de hoogte behouden, wat het toe laat om in de toekomst eventueel deze ruimte anders te benutten. Flexibiliteit als onderdeel van een duurzaam gebruik van het gebouw. Het dak van is zowel akoestisch als thermisch zwaar geïsoleerd. Grote voorzetbeglazing is achter het historische schrijnwerk geplaatst, waar de opgewarmde lucht direct afgezogen wordt. Het energieverbruik van het ensemble wordt dan minder zonder in te boeten op de uitstraling. Groene daken zijn aangelegd bij alle uitbreidingen van het gebouw ter regulatie van het regenwater. Het regenwater uit de zinken daken wordt gebruikt om de toiletten door te spoelen.